Olsztyn24 - Gazeta On-Line
Portal Informacyjny Olsztyna i Powiatu Olsztyńskiego

Granitowa tablica z wykutymi i złoconymi nazwiskami 42 mieszkańców gromady (Horn und Kranthau) poległych w wielkiej wojnie 1914 - 1918 odnalazła się po latach w olsztyńskim magazynie Muzeum Warmii i Mazur.

Horn to przedwojenna nazwa Żabiego Rogu koło Morąga, gdzie często na stacji PKP wysiadają wczasowicze udający się do Kretownin (Kranthau) nad Jez. Narie. Z czasów przedwojennych pozostało tam już niewiele pamiątek.

Dłuższy czas symbolem Prus Wschodnich był obelisk naprzeciw szkoły, a właściwie jego niszczejące resztki ze schodkami, na których zbierała się młodzież.

Niewielu jest już mieszkańców, którzy pamiętają pierwotny wygląd granitowego pomnika. Jednym z nielicznych pozostał 83-letni Tadeusz Łoboda. - Przyjechałem tu z rodziną w 1945 roku i pamiętam, że na pomniku była czarna płyta, a na niej kilka polskich nazwisk. Gdyby były same niemieckie, pewnie by ją zniszczono kamieniami - wspomina pan Tadeusz.

Istotnie, na płycie o wymiarach 171 x 70 cm znajdują się 42 nazwiska, wśród których np. Friedrich Kloss i trzech Emilów Neumannów, ale także Albert Salewski, Friedrich Browatzki, Karl Olschewski, Emil Pachutzki i Heinrich Schmieske.

- Około 1950 roku miejscowa rada podjęła jakąś uchwałę i tablicę schowano w budynku gminy. Od tej pory jej nie widziałem - dodaje Tadeusz Łoboda.

Młodsze pokolenie z Żabiego Rogu nie miało pojęcia, że w ogóle taka płyta była na pomniku, z którego obecnie zostały tylko szczątki. Przypadkowo dowiedziano się jednak, że znajduje się w muzeum.

Podjęta akcja poszukiwania zakończyła się sukcesem. Dyrektor Muzeum Warmii i Mazur Janusz Cygański szybko ustalił, że tablica jest w muzealnym magazynie przy ul. Partyzantów.

Pamiątka znajduje się w bardzo dobrym stanie (co obrazują zdjęcia). Sołtys wsi Żabi Róg Mirosława Mała, wcześniej dyrektorka przedszkola, nie mogła ukryć zaskoczenia i radości.

- To fantastyczna wiadomość, bo rada sołecka zdecydowała o odbudowie pomnika i byłoby świetnie, gdyby tablica wróciła na swoje miejsce - powiedziała nam pani sołtys.

- Aby tak się stało, trzeba byłoby pokonać długą i skomplikowaną procedurę, bo jednak najlepszym miejscem na takie pamiątki jest muzeum. Ale można zrobić kopię z polskim dopiskiem - podpowiada dyrektor Janusz Cygański.

Czy takich tablic w naszym regionie jest dużo?

- Na pewno ta nie jest wyjątkiem, bo podobne znajdują się w innych miejscach, na przykład w kościele w Bartągu. Ale jest to jedna z lepiej zachowanych - odpowiada dyrektor Cygański.

***

Nie ukrywam, że temat jest mi bliski, bo byłem jednym z tych młodych, którzy letnie wieczory przesiadywali na schodkach pomnika naprzeciw szkoły w Żabim Rogu. I będę wspomagał jego mieszkańców, by uhonorować zmarłych.

Cieszę się, że wreszcie mogłem zobaczyć tak świetnie zachowaną tablicę, którą widziałem jedynie oczami wyobraźni. Trzeba tylko jeszcze ustalić, jak trafiła do muzeum? Podobno przekazała ją biblioteka w 1983 r.

Ten przykład pokazuje, jakie zmiany nastąpiły w świadomości naszego społeczeństwa. Nie patrzymy już, czy to byli Niemcy, Mazurzy czy może jacyś inni Prusacy? Pamięć poległych jest tak samo cenna w każdym miejscu.