W cyklu „Wielkie koncerty skrzypcowe”, w piątek (13.05) o godz. 19.00 w Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej z towarzyszeniem orkiestry symfonicznej olsztyńskiej filharmonii pod dyrekcją Juana Carlosa Lomonaco wystąpi Natan Dondalski. Skrzypek - I koncertmistrz filharmonii w Olsztynie i Koszalinie zaprezentuje Legendę op. 32 na skrzypce i orkiestrę symfoniczną Feliksa Nowowiejskiego.
Kompozycja zabrzmiała po raz pierwszy w dniu 15 grudnia 1918 roku w Berlinie. Teraz zostanie wykonana przez Natana Dondalskiego w ramach obchodzonego w 2016 roku - Roku Feliksa Nowowiejskiego. Drugim utworem, w wykonaniu artysty i orkiestry będzie Koncert skrzypcowy D-dur op. 77 Johannesa Brahmsa - jeden z wyjątkowych i największych dzieł repertuaru koncertowego XIX wieku, wymagający od skrzypka popisowej wirtuozerii o najwyższych wymaganiach wykonawczych.
Ponadto orkiestra pod batutą Juana Carlosa Lomonaco wykona II Symfonię C-dur op. 61 Roberta Schumanna. Pierwsze wykonanie tej symfonii miało miejsce 5 listopada 1846 roku w lipskim Gewandhausie, a poprowadził je Feliks Mendelssohn-Bartholdy. Robert Schumann komponował Symfonię C-dur złożony chorobą. W liście do Georga Friedricha Ottena, dyrektora muzycznego w Hamburgu tak wspominał ten czas:
Symfonię pisałem w Dreźnie w grudniu 1845 jeszcze na wpół chory. Wydaje mi się, że da się to w niej usłyszeć. Dopiero w jej końcowej części zacząłem znów wyczuwać siebie, bo rzeczywiście dopiero po ukończeniu całego utworu zdrowie moje poprawiło się. Poza tym zresztą przypomina mi ona ów mroczny czas...Natan Dondalski jest laureatem wielu prestiżowych konkursów skrzypcowych, m.in. w Gdańsku (1994), w Pradze (1994), w Weimarze (im. L. Spohra, 1995), we Freiburgu (im. L. Spohra, 1997) i w Warszawie (1997). Występował we Francji, w Niemczech, Rosji, Holandii, Czechach, Mołdawii, na Słowacji, w Bułgarii, Austrii, Finlandii, Szwecji, Norwegii, Szwajcarii, w Anglii oraz w Japonii. Występował w wielu prestiżowych salach koncertowych takich jak: Cristal Saal w Obihiro, Filharmonia Narodowa w Warszawie, Studio koncertowe im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie, Filharmonia Narodowa w Sofii, White Hall w Helsinkach, Meistersinger Halle w Norymberdze, Kölner Philharmonie, Musikhalle w Hamburgu, Liederhalle w Stuttgarcie, Konserthuset w Oslo, Beethovenhalle w Bonn oraz Schauspielhaus w Berlinie. Stale współpracuje z większością polskich filharmonii.
Gość piątkowego koncertu, dyrygent Juan Carlos Lomonaco jest dyrektorem muzycznym i artystycznym Yucatan Symphony Orchestra. W ojczystym Meksyku regularnie prowadzi takie zespoły, jak między innymi Narodowa Orkiestra Symfoniczna Meksyku, Filharmonia Mexico City, Opera Theatre Orchestra of Fine Arts, Filharmonicy UNAM, Fine Arts Chamber Orchestra, orkiestry filharmonii Queretaro, Jalisco, orkiestry symfoniczne Guanajuato, Xalapa, Aguascalientes czy orkiestra kameralna Coahuila. Ostatnio magazyn „Mexican Leaders” umieścił Juana Carlosa Lomonaco na liście „300 najbardziej wpływowych postaci w Meksyku”.
******
WprowadzenieLegenda op. 32 na skrzypce i orkiestrę symfoniczną Feliksa Nowowiejskiego (1877–1946) zabrzmiała po raz pierwszy 15 grudnia 1918 roku w Berlinie. Znalazła się w programie wieczoru, którym kompozytor wznawiał swoją działalność koncertową po przerwie wojennej. Wychowanek m.in. Maxa Brucha w Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie i autor oratorium Quo vadis, z entuzjazmem przyjmowanego przez publiczność w wielu krajach, wojnę spędził - jako poddany pruski - wcielony do wojska, w orkiestrze garnizonowej. Odnotować przy okazji warto, iż w czasie owego pierwszego po wojnie koncertu kompozytorskiego Nowowiejskiego, obok Legendy op. 32 (w pierwotnej wersji na skrzypce i fortepian) zabrzmiały też następujące jego utwory: Dumka Klagelied um die gefallenen Soldaten na organy, Litania częstochowska na skrzypce i organy i Boże Narodzenie na organy. Rok później zaś kompozytor zdecydował się wrócić na rodzinną Warmię Koncert skrzypcowy D-dur op. 77 Johannesa Brahmsa (1833-1897) to właściwie potężna, treściwa symfonia z solowymi skrzypcami, zakończona żywiołowym rondem w stylu węgierskim.
Podobnie jak np. Koncert skrzypcowy Beethovena, jest to jedno z tych wyjątkowych, największych dzieł repertuaru koncertowego XIX wieku, niby stale obecnych na koncertowych estradach, a przecież wciąż zadziwiających i poruszających na nowo. Dzieje się tak za sprawą cechującego tę muzykę silnego sprzężenia dwóch absolutnych skrajności, dwóch całkowitych przeciwieństw. Z jednej strony - mamy tu blask estradowego ekstrawertyzmu, popisowej wirtuozerii o najwyższych wymaganiach wykonawczych. Z drugiej strony - Koncert skrzypcowy Brahmsa to przykład intensywnej koncentracji, żarliwej kontemplacji, głębokiego wejrzenia „do wewnątrz”. Te dwa przeciwne aspekty są jak ogień i woda. Ich niemożliwe, jak mogłoby się wydawać, połączenie w jednym niezwykłym dziele zaowocowało w dziejach muzyki legendarnymi kreacjami mistrzów, potężnych indywidualności, takich jak pierwszy wykonawca Koncertu - Józef Joachim, czy w XX wieku (a więc z wykonań utrwalonych już na nagraniach) na przykład Jasha Heifetz z dyrygentem Fritzem Reinerem. Józef Joachim zresztą, jeden z największych skrzypków XIX stulecia, był w pewnym sensie „współautorem” arcydzieła Brahmsa. Twórca bowiem - sam będący pianistą - konsultował z nim szczegóły wykonawcze partii skrzypcowej, choć niekoniecznie godził się na propozycje jej ułatwienia... Z powodu tych trudności, po prawykonaniu pod batutą kompozytora w lipskim Gewandhausie 1 stycznia 1879 roku, orzeczono, że jest to „koncert przeciw skrzypcom” czy też - z uwagi na jego gęstą fakturę - „utwór fortepianowy grany na skrzypcach”. Opinie takie jednak w niczym nie przeczą faktowi, iż lipska publiczność od razu poznała się na wielkości dzieła, a wkrótce Koncert skrzypcowy Brahmsa grali wszyscy liczący się skrzypkowie Europy.
Dla 45-letniego kompozytora był to zresztą czas wyjątkowo płodny w dzieła dojrzałe. Miał on już w dorobku Niemieckie Requiem i dwie symfonie, wiele muzyki kameralnej, popularnych utworów fortepianowych i pieśni, a w chwili rodzenia się Koncertu skrzypcowego czekały w kolejce pomysły Uwertury akademickiej, Uwertury tragicznej czy II Koncertu fortepianowego B-dur. II Symfonia C-dur Roberta Schumanna (1810-1856) powstawała w okresie wyczerpania kompozytora po przebytym załamaniu psychicznym. Była to już zapowiedź dramatycznego kryzysu nerwowego, którego oznaki - depresja, halucynacje, dręczące dźwięki rozbrzmiewające w uszach - nasilały się w późniejszych latach, by ostatecznie w lutym 1854 pchnąć Schumanna do próby samobójczej - skoku do Renu.
Wyciągnięty wtedy z rzeki przez rybaków, spędził ostatnie dwa lata życia w szpitalu w Endenich pod Bonn, gdzie zmarł 29 lipca 1856 roku, mając zaledwie 46 lat. Na razie jednak jeszcze udało mu się wygrzebać z zapaści. W liście do Georga Friedricha Ottena, dyrektora muzycznego w Hamburgu, wyznawał: Symfonię pisałem w Dreźnie w grudniu 1845 jeszcze na wpół chory. Wydaje mi się, że da się to w niej usłyszeć. Dopiero w jej końcowej części zacząłem znów wyczuwać siebie, bo rzeczywiście dopiero po ukończeniu całego utworu zdrowie moje poprawiło się. Poza tym zresztą przypomina mi ona ów mroczny czas... Symfonia ta jest bardziej klasyczna w formie, niż romantyczna. Schumann w tamte lata zapatrzony był w Symfonię „Jowiszową” Mozarta, ale też i w Symfonię C-dur zwaną „Wielką” Schuberta, którą odkrył dla siebie w roku 1839. W części trzeciej można usłyszeć cytat z „Musikalisches Opfer” Bacha, a w finale - reminiscencję pieśni Bethovena „An die ferne Geliebte”. Jednak tyle rozmaitych odniesień stało się przyczyną, iż zarzucano dziełu niejednolitość. Pierwsze wykonanie, 5 listopada 1846 roku, poprowadził Feliks Mendelssohn-Bartholdy w lipskim Gewandhausie. Symfonia została raczej chłodno przyjęta, toteż Schumann bez zwłoki poddał partyturę rewizji i skrótom. W tej poprawionej wersji została opublikowana, i tak jest obecnie wykonywana.
******
Natan Dondalski - skrzypce Urodził się w 1980 r. w Olsztynie, w rodzinie o tradycjach muzycznych. Naukę gry na skrzypcach rozpoczął w wieku 7 lat pod kierunkiem ojca, Jana Dondalskiego, kontynuował ją w Państwowej Szkole Muzycznej im. Chopina w Olsztynie w klasie skrzypiec Antoniego Hoffmana, a następnie u Mirosława Ławrynowicza w Państwowym Liceum Muzycznym im. Zenona Brzewskiego w Warszawie. W 2004 r. ukończył z wyróżnieniem studia w Akademii Muzycznej im. Chopina w Warszawie pod kierunkiem Mirosława Ławrynowicza, jako jeden z ostatnich absolwentów tego pedagoga. Doskonalił swoje umiejętności u tak wybitnych skrzypków jak Grigorij Żyslin w Würzburgu i Rosa Fain w Düsseldorfie.
Uczestniczył w mistrzowskich kursach skrzypcowych u takich sław jak Wanda Wiłkomirska, Marina Jaszwili, Wolfgang Marschner, Pierre Amoyal. Był wielokrotnym stypendystą Fundacji Kultury Polskiej oraz Ministerstwa Kultury i Sztuki. Jest laureatem wielu prestiżowych konkursów skrzypcowych, m.in. w Gdańsku (1994), w Pradze (1994), w Weimarze (im. Spohra, 1995), we Freiburgu (im. Spohra, 1997) i w Warszawie (1997). Występował we Francji, w Niemczech, Rosji, Holandii, Czechach, Mołdawii, na Słowacji, w Bułgarii, Austrii, Finlandii, Szwecji, Norwegii, Szwajcarii, w Anglii oraz w Japonii.
Stale współpracuje z większością polskich filharmonii. Koncertował również z takimi orkiestrami symfonicznymi jak Polska Orkiestra Radiowa w Warszawie, Orkiestra Symfoniczna Vratislavia, Słowacka Sinfonietta, Narodowa Orkiestra Polskiego Radia w Katowicach, Orchestra Nationala a Republicii Moldova, Państwowa Orkiestra Symfoniczna w Weimarze, Orkiestra Filharmonii we Freiburgu, SWR Rundfunkorchester Kaiserslautern, Klassische Philharmonie Bonn.
Grał pod batutą takich dyrygentów jak Andrzej Straszyński, Tomasz Bugaj, Simca Heled, Makoto Suehiro, Tadeusz Wojciechowski, Jerzy Swoboda, Wolfgang Marschner, Peter Falk, Heribert Beissel, Ovidiu Balan, Marek Pijarowski, Jerzy Salwarowski, Mirosław Jacek Błaszczyk, Leoš Svárovský i Antoni Wit. Brał udział w wielu festiwalach krajowych i międzynarodowych, m.in. w Tarnowie, Bydgoszczy, Katowicach, Krakowie, im. Hubermana w Częstochowie, w Helsinkach, w Kuhmo, Sztokholmie, Upsali, w Kalmarze, Paryżu, Kiszyniowie, Pradze, Berlinie, Sapporo i w Tokio. Występował w wielu prestiżowych salach koncertowych takich jak: Cristal Saal w Obihiro, Filharmonia Narodowa w Warszawie, Studio koncertowe im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie, Filharmonia Narodowa w Sofii, White Hall w Helsinkach, Meistersinger Halle w Norymberdze, Kölner Philharmonie, Musikhalle w Hamburgu, Liederhalle w Stuttgarcie, Konserthuset w Oslo, Beethovenhalle w Bonn oraz Schauspielhaus w Berlinie.
Jest zdobywcą nagrody Złotej Dziesiątki „Gazety Olsztyńskiej”, Atutu Warmii i Mazur, oraz Stypendium Twórczego Ministra Kultury i Sztuki za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury. W 2016 roku otrzymał Honorową Odznakę za Zasługi dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego. Dokonał wielu nagrań archiwalnych dla radia i TV polskiej, czeskiej, mołdawskiej, niemieckiej, francuskiej i fińskiej.
Działalność koncertową łączy z pracą na stanowisku I koncertmistrza Filharmonii Koszalińskiej oraz Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej w Olsztynie.
Juan Carlos Lomonaco - dyrygent Jest dyrektorem muzycznym i artystycznym Yucatan Symphony Orchestra. Ukończył studia dyrygentury w Curtis Institute of Music pod kierunkiem Otto-Wernera Muellera. Studiował także u Charlesa Brucka w The Pierre Monteux School i na Uniwersytecie w Montrealu, gdzie jego nauczycielem był Marc David. Pełnił funkcje dyrektora muzycznego orkiestr: Carlos Chavez Symphony, IPN Symphony, NationalConservatory Symphony oraz The Mexico-Philadelphia Ensemble w USA. W roku 1994 Maestro Lomonaco pełnił funkcję dyrygenta-asystenta w The DomaineForgetAcademy of Music w Kanadzie. Jest założycielem i dyrygentem zespołu EnsambleIberoamericano w Madrycie.
Już w wieku lat 17 współpracował, jako instrumentalista i jako dyrygent, z rozmaitymi zespołami muzycznymi, a w wieku lat 23 debiutował z Narodową Orkiestrą Symfoniczną Meksyku, z którą pracował dwa lata jako dyrygent-asystent. Na polu międzynarodowym dyrygował gościnnie takimi orkiestrami jak Krasnojarska Orkiestra Symfoniczna, Polska Orkiestra Kameralna, Radomska Orkiestra Kameralna i Orkiestra Filharmonii w Kaliszu, Orkiestra Symfoniczna w Vojvodinie, OrchestraFilarmoniaVeneta, FondiFestivalOrchestra we Włoszech, GaiaPhilharmonic w Portugalii, Simon Bolivar Symphony w Wenezueli, Narodowa Orkiestra Symfoniczna w Peru i Filharmonia w Limie, Młodzieżowa Orkiestra Symfoniczna Ekwadoru, DomainForgetAcademy w Kanadzie oraz orkiestrami w USA: Salt Lake Symphony, Garland Symphony, Arlington Symphony, Las Colinas Symphony, Longy Symphony Orchestra. The SherbrookeYouth Symphony Orchestra. W ojczystym Meksyku prowadzi regularnie takie zespoły, jak między innymi Narodowa Orkiestra Symfoniczna Meksyku, Filharmonia Mexico City, Opera TheatreOrchestra of Fine Arts, Filharmonicy UNAM, Fine ArtsChamberOrchestra, orkiestry filharmonii Queretaro, Jalisco, orkiestry symfoniczne Guanajuato, Xalapa, Aguascalientes czy orkiestra kameralna Coahuila.
Jego szeroki repertuar dyrygencki obejmuje różne dziedziny, w tym operę (m.in. Carmen, Cyrulik Sewilski, Traviata, Cyganeria, Napój miłosny, Samson i Dalila, Cesarz Atlantydy), balet (Dziadek do orzechów, Don Kichot, Eugeniusz Oniegin, Kopciuszek, CarminaBurana, Mesjasz), muzykę symfoniczną, muzykę kameralną, koncerty multimedialne. Uczestniczy w rozmaitych festiwalach i forach międzynarodowych, takich jak m.in. Międzynarodowy Festival w San Lorenzo El Escorial (Hiszpania), Festiwal Muzyki Współczesnej w Treviso (Włochy), Międzynarodowy Festiwal Cervantino i Międzynarodowy Festiwal w Mexico City. Pełni również obowiązki jurora na konkursach skrzypcowych na Węgrzech, we Francji, w Turcji oraz na The Canetti International ViolinCompetition.
Pod jego batutą koncertowało wielu wybitnych solistów, takich jak tenor Juan Diego Flórez, pianiści Aleksiej Wołodin i Jorge Federico Osorio, skrzypkowie Erika Dobosiewicz i Wadim Brodzki, wiolonczelista Carlos Prieto, a także kameraliści, m.in. Kwartet Latynoamerykański oraz grupa multimedialna Art Zoyd. Ostatnio magazyn „MexicanLeaders” umieścił go na liście „300 najbardziej wpływowych postaci w Meksyku”.
******
13 maja 2016 (piątek), godz. 19.00, sala koncertowa Filharmonii W cyklu
Wielkie koncerty skrzypcowe Wykonawcy: Juan Carlos Lomonaco - dyrygent
Natan Dondalski - skrzypce
Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej
W programie:Feliks Nowowiejski - Legenda op. 32 na skrzypce i orkiestrę symfoniczną
Johannes Brahms - Koncert skrzypcowy D-dur op.77
Robert Schumann - II Symfonia C-dur op. 61 Sostenuto assai - Allegro ma non troppo Scherzo: Allegro vivace Adagio espressivo Allegro molto vivace
Bilety w cenie 40zł normalny, 30zł ulgowy do nabycia w kasie pon.-pt. w godz.10-18 oraz poprzez stronę internetową filharmonii: http://bilety.filharmonia.olsztyn.pl/
Z D J Ę C I A
Pierwsza tura wyborów samorządowych za nami
