Olsztyn24 - Gazeta On-Line
Portal Informacyjny Olsztyna i Powiatu Olsztyńskiego

130 lat temu, 15 lutego 1880 roku, w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej powstał Związek Narodowy Polski, obecnie największa organizacja polonijna na świecie. Z tej okazji w olsztyńskim Hotelu „Pod Zamkiem” zebrali się członkowie Koła Sympatyków ZNP, by w kameralnym gronie i miejscu przypomnieć historię exodusu Polaków do USA na przełomie XIX i XX wieku oraz genezę zjednoczenia Polonii w Stanach Zjednoczonych.

- w 1880 roku w USA została powołana do życia organizacja, która „wstrzeliła się” w czas, w którym się narodziła - powiedział prezes koła Sympatyków ZNP Marek Nowacki. - Historycy datują bowiem od 1981 roku do wybuchu I wojny światowej exodus Europejczyków do Stanów Zjednoczonych. Miliony emigrantów wyjeźdżało z Europy i przyjeżdżało do Nowego Świata, a wśród nich znaczący procent Polaków. Gdy Polonusi przybywali do USA, witała ich już organizacja, która dawała im szansę obrony przed wynarodowieniem.

Człowiekiem, który zainicjował powstanie Związku Narodowego Polskiego był wielki Polak Agaton Giller, który w 1879 roku wysłał list do Polonii amerykańskiej z apelem o zjednoczenie się. Co ciekawe, Agaton Giller nigdy nie był w Ameryce. Mieszkał i działał na rzecz niepodległości na terenie zaborów i Królestwa Polskiego. Przebywał też w Szwajcarii. Za swoją działalność polityczną i niepodległościową kilkakrotnie był osadzany w więzieniach wszystkich zaborców. Był też zesłany na Sybir, gdzie dotarł w kajdanach, po pokonaniu na piechotę 8 tys. kilometrów! Na syberyjskiej katordze Giller przebywał 7 lat. Po amnestii nadal działał dla dobra publicznego. M.in. brał udział w powstaniu styczniowym. Po powstaniu styczniowym trafił do Szwajcarii. Agaton Giller zmarł w wieku 56 lat w obecnym Iwanofrankowsku na Ukrainie. Obecnie jego szczątki spoczywają na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

- Agaton Giller śledził to, co się dzieje z Polakami w Ameryce, bolał nad tym, że Polonia jest rozproszona, dlatego zainicjował jej zjednoczenie - mówił Marek Nowacki. - Jego apel o zjednoczenie trafił na podatny grunt, bo działacze polonijni wiedzieli, że w jedności siła. Na koniec kilkunastominutowego wystąpienia Marek Nowacki zaapelował do uczestników spotkania: - Pamiętajmy zawsze, wzorem tych wielkich Polonusów, którzy tworzyli ZNP, a w szczególności Agatona Gillera, że warto w każdym miejscu, w którym jesteśmy, pamiętać o działaniach dla dobra naszej ojczyzny, tak często wyśmiewanej, niemodnej, ale cóż jest więcej - rodzina i Ojczyzna!

W dyskusji po wystąpieniu prezesa Koła, zebrani postanowili zredagować list z życzeniami z okazji rocznicy powstania ZNP do Polonii amerykańskiej i jeszcze dziś przesłać go pocztą elektroniczną na ręce prezesa ZNP w Chicago Franciszka Spuli.

Z dziennikarskiego obowiązku dodać trzeba, że wielkim zainteresowaniem zebranych w Hotelu „Pod Zamkiem” sympatyków ZNP cieszyło się najnowsze wydanie chicagowskiego Dziennika Związkowego, wydawanego przez Związek Narodowy Polski. W gazecie tej zamieszczono relację ze spotkań z Polonią Urszuli Hury, członkini olsztyńskiego Koła Sympatyków ZNP, która na przełomie stycznia i lutego br. przebywała w Chicago. W tejże gazecie zamieszczono też informację o działalności olsztyńskiego koła.